Ezel Akay ( Ezop)

1961 yılında dünyaya gelen, Amerika’da Villanova Üniversitesi’nde tiyatro eğitimi gören Ezel Akay, Neredesin Firuze, Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü, 7 Kocalı Hürmüz ve F Tipi Film filmlerinin yönetmenidir.

Ezel Akay’ın filmleri müzikal filmler olarak karşımıza çıkar. Bu anlamda filmleri coşkulu, akıcı ve müzik doludur. Filmlerde kullandığı müziklerin neredeyse tamamı yeniden yorumlanmış ve o filmin havasına uyarlanmış, daha önceden de bilinen şarkılardan oluşur. Bu tarz bir yeniden yorumlatma özellikle Neredesin Firuze filminde ortaya çıkar. Sinema seyircisinin oldukça aşina olduğu şarkılar Neredesin Firuze filminde başka sanatçılar tarafından değişik form ve yorumlar seslendirilmiştir. Bu müzikal hava yönetmenin ikinci filmi olan Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü filminde de ortaya çıkar, 7 Kocalı Hürmüz filminde ise zirveye çıkar. Bir bakıma Ezel Akay, Türk sinemasında müzikal bir türün ortaya çıkmasını sağlayan ilk yönetmendir.

Filmlerine “Ezop” imzası atan yönetmenin masalsı tarzı konusundaki iddiası önemlidir ve bu imzanın hakkını vererek filmlerinde bu masalsı tarzı ön plana çıkarır. 7 Kocalı Hürmüz ve Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü filmlerinde bu masalsı tarz geçmişe dönük tarihsel bir altyapısı olan hikayelerde kendini bariz olarak gösterir. Neredesin Firuze filminde ise daha bilinen ve çok daha yakın bir tarihi anlatmasına rağmen bu masalsı anlatımından vazgeçmemiş ve yakın dönemi de bir masal havasında aktarabilmeyi başarmıştır. Burada üzerinde durulması gereken nokta ise hikayenin geçtiği dönemi masalsı bir havada aktarmasına rağmen, o dönemi aktarmadaki başarısıdır.

Ezel Akay’ın, hikayelerini anlatma çabası sadece masalcılık ile sınırlı değildir. Hikayenin geçtiği dönemi çok iyi anlatabilmek ve seyirciyi o dönemin içine koyarak izlemesini sağlamak için derin tarihi araştırmalar yaptığını dile getirir filmleriyle ilgili olarak. Elbette tarih okumaları farklı kaynaklardan, farklı şekillerde sonuçlar çıkarır ortaya. Tarihçilerin bile ortak kalabildiği tarihi noktalar çok değildir. Bu bakımdan özellikle Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü filmi tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Ezel Akay filmlerinde dönemin konuşulan dilini, ağızlara varıncaya kadar dikkatli bir şekilde aktarmaktan kaçınmaz, bununla beraber dönemin sosyo-ekonomik yapısı da Ezel Akay filmlerinde ustalıkla işlenir. Dil konusundaki bu titiz tavrı Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü ve 7 Kocalı Hürmüz filmlerinde iyice ortaya çıkar.

1300’lerin başında Bursa’da meydana gelen olayda Karagöz’ün kaba, sert ve köylü dili ile Hacivat’ın kıvrak ve yüksek dili arasındaki ayrımı filmde net olarak ortaya koyması ve bunun hikayeyi ve anlatımı daha iyi beslemesi bu titiz çabanın ürünüdür. Bununla beraber Bursa’da o günlerde konuşulan Türkçe ile bugünlerde konuşulan Türkçe’nin farklılığını ortaya koyarak dilin yaşayan ve gelişen yapısını da gözler önüne sermiş masalsı bir hava ile anlattığı hikayeyi gerçekten de 1300’lerin başındaki Bursa’da yaşatmıştır. Bu dil hassasiyeti yine kendini 7 Kocalı Hürmüz filminde de net olarak gösterir.

Ezel Akay oyuncu seçiminde de titiz davranan bir yönetmendir. Filmlerinde yeni oyuncular kullanmak yerine, filmin çatısını oluştururken tecrübeli ve tanınan oyuncular kullanmayı sever. Bu durum Ezel Akay filmlerini bilinirlik olarak da olumlu etkiler. Neredesin Firuze filminde Demet Akbağ, Haluk Bilginer, Özcan Deniz, Şebnem Dönmez başrolleri paylaşırken, Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü filminde Haluk Bilginer, Beyazıt Öztürk, Şebnem Dönmez; 7 Kocalı Hürmüz filminde Nurgül Yeşilçay, Erkan Can, Gülse Birsel gibi isimler rol almışlardır.

Şüphesiz tecrübeli ve tanınan oyunculardan bir ekip kurmak filmin bir yönünde kolaylık sağlarken, farklı sebeplerden dolayı da zorluklar çıkartabilir. Ancak bu isimlerle istediği lezzette filmler yapan Ezel Akay’ın oyuncu yönetimde de başarılı olduğu açıktır.

Ezel Akay, filmlerinde büyük çabalara giren küçük insanların hikayelerini, çabalarını, yaşadığı zorlukları anlatırken her defasında güçlü, büyük, zengin kesimin de hırslarını, kötü ve komik yanlarını da anlatmaktan çekinmez. Filmdeki kahramanlarına insana özgü eksiklikler ve kusurlar eklemekten vazgeçmez ve bu yönüyle mükemmel insanların değil de “normal insanların” hikayelerini anlatır. Her ne kadar masalsı bir hava filmlerine hakim olsa da “karakter”ler bakımından ortaya koyduğu bu “gerçekci” bakış yadsınamaz.

Ezel Akay, filmlerinde görünen yönetmenlerdendir. Ancak Ezel Akay filmlerinde sadece görünmekle kalmaz hatırı sayılı bir oyunculuk da sergiler. Neredesin Firuze filminde, mafyanın tetikçisi; Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü filminde Eşrefoğlu Beyi ve son olarak da 7 Kocalı Hürmüz filminde Redif Çavuşu Mehmet Ali, olarak karşımıza çıkar ve başarılı bir oyunculuk sergiler. Almış olduğu tiyatro eğitimini bu anlamda da kullanmaktan çekinmez. Bu tiyatro eğitimi kendini, filmlerde mizansen ve koreografi yaratma konusunda da başarılı ve istekli kılar. Yoğun bir koreografi kullanımı filmlerinde kendini belli eder.

2004, 2006 ve 2009 yıllarında yoğun bir üretim yapan ve bahsettiğimiz anlamda bir auteur yönetmen olarak karşımıza çıkan Ezel Akay, sonrasında 2012 yılında bir belgesel-drama tarız olan “F Tipi Film” ile geri döner.  Ancak F Tipi Film gerek anlattığı konu itibariyle, gerek motivasyonu, gerekse de politik yönü itibariyle Ezop’un diğer filmlerinden daha farklıdır. Bu farklılık bu anlamda anlaşılabilmektedir.

Bir röpörtajda Ezel Akay’a “Neden daha fazla film yapmıyorsunuz?” diye sorulmuştu. Ezel Akay “Çünkü filmlerimden zarar ediyorum” demişti ve özellikle Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü filminde yaşamış olduğu ekonomik zorluklardan bahsetmişti, yapımcı arkadaşı Levent Kazak ile birlikte. Hem Ezel Akay’ın yüksek bütçeli filmlerini hem de ülkedeki sinema seyircisinin izleme alışkanlıklarını düşündüğümüzde bu cevabın hasbelkader bir cevap olmadığı aynı zamanda bir sitem olduğu da açıktır. Büyük bir yapım bütçesi gerektiren, ünlü oyuncuları kadrosuna katan, mekan ve kostüm konusunda oldukça titiz davranan ve tuhaf hikayeleri müzikal bir havada sonran Ezop masallarının gişede bekleneni verememesi düşündürücü olduğu kadar, beklenen bir durumdur.  Hele ki ülkede milyon gişe seviyesini aşan filmleri tek tek ele aldığımızda Ezop’un bu itiraz ve serzenişinde ne kadar haklı olduğu görülmektedir.

Şu sıralar Ezop’un Aziz Nesin’in ünlü eseri Zübük’ü yeniden çekeceği haberleri geliyor. Zübük daha önce 1980 senesinde Kartal Tibet’in yönetmenliğinde, Atıf Yılmaz senaristliğinde sinemaya uyarlanmıştı ve başrolünü Kemal Sunal üstlenmişti.

Ezel Akay tarzı ve cesaretiyle auteur bir yönetmen olarak hem başarılı filmler ortaya koyan, hem kendi tarzını oluşturan hem de Türk Sineması’na müzikal tarzda filmler yaparak, bir müzikal tarz kazandıran önemli bir yönetmendir.